Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 25 Nisan 2024 tarihinde Sorbonne Üniversitesi'nde yaptığı açılış konuşmasında Avrupa'nın savunma kapasitesini güçlendirmesi gerektiğinin altını çizdi. "Rusya'nın saldırganlığı" ve "küresel tehditlerin yarattığı varoluşsal zorluklar"ın altını çizen Macron, Avrupa'yı "ölümlü" olarak tanımladı ve hayatta kalmasının liderlerinin vereceği stratejik kararlara bağlı olduğunu vurguladı.
Macron'un konuşması 2017'de yaptığı konuşmadaki temaları yeniden ele aldı ancak Brexit, COVID-19 salgını ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle şekillenen yeni gerçeklikler bağlamında değerlendirildi. Avrupa Birliği'nin (AB) şu anda yetersiz silahlanmış ve savunmasız olduğunu ileri süren Macron, ABD'den daha fazla özerklik isteyen "güvenilir" bir Avrupa savunma stratejisinin benimsenmesi çağrısında bulundu.
Macron'un Konuşmasından Önemli Noktalar:
- Avrupa Egemenliği: Macron Avrupa'nın hiçbir zaman "ABD'nin kölesi" olmamasının önemini vurguladı ve savunma ve ekonomik konularda özerk bir duruşu savundu.
- Savunma ve Güvenlik: Fransa Cumhurbaşkanı Avrupa savunma sanayine daha fazla yatırım yapılması çağrısında bulunarak Avrupa'nın siber savunma ve siber güvenlik de dâhil olmak üzere kendi askeri yeteneklerini geliştirmesi gerektiğini vurguladı.
- Ticaret Politikası Revizyonu: Macron mevcut küresel ticaret kurallarını eleştirerek özellikle Çin ve ABD gibi büyük oyuncuların bu kurallara uymadığına dikkat çekti. Avrupa'nın çıkarlarını korumak ve desteklemek için AB ticaret politikalarının gözden geçirilmesi için güçlü bir çağrı yaptı.
- Avrupa Savunma Fonu: Savunma çabalarını finanse etmek için bir Avrupa kredisi fikrini ortaya attı ve askeri satın almalarda Avrupalı tedarikçilerin tercih edilmesini önerdi.
Cumhurbaşkanı Macron'un eylem çağrısı, Avrupa'nın küresel sahnedeki rolünü yeniden tanımlaması ve güçlendirilmiş savunma ve stratejik özerklik yoluyla geleceğini güvence altına alması gerektiğinin altını çiziyor.
Avrupa Savunma Girişimlerinde Berlin ve Paris Arasındaki Stratejik Ayrışma
Bu konuşma ile paralel bir gündem olarak ilerleyen Avrupa savunma mimarisi konusunda Paris - Berlin hattında yaşanan fikir ayrılığı da dikkate değer. Berlin ve Paris tarafından başlatılan Daimi Yapılandırılmış İşbirliği'nin (PESCO) oluşturulması, birlik hareketliliği, siber savunma ve kara savaşı gibi alanlarda ortak projeler yoluyla AB savunma yeteneklerini güçlendirmeyi amaçlıyordu. Bu iddialı başlangıca rağmen, girişim önemli zorluklarla mücadele etti. Başlıca sorunlardan biri, özellikle AB savunma stratejilerine yaklaşımlarında Almanya ve Fransa arasındaki stratejik ayrışma oldu. Fransa, daha merkezi bir Avrupa askeri stratejisini savunarak bloğun savunma sanayii içinde daha fazla entegrasyon için bastırdı. Buna karşılık Almanya, ilerlemeyi yavaşlatan farklı öncelikleri yansıtacak şekilde, üçüncü ülkelerle işbirliğine açık, daha kapsayıcı bir yaklaşımı tercih etti. Bu stratejik farklılıklara PESCO'nun kendi içindeki operasyonel yetersizlikler de eklenmiştir. Girişim, savunma işbirliğini kolaylaştırmak üzere tasarlanmış olmasına rağmen, karmaşık idari prosedürler nedeniyle tıkanıklıklar yaşanıyor. Buna detaylı güncellemeler ve 50 sayfaya kadar çıkabilen uzun dokümantasyon gerekliliği de eklenince sürec hantal ve yavaş hale geldi. Savunma sanayinin PESCO projelerine doğrudan katılımının olmaması da Avrupa Savunma Fonu (EDF) kapsamında AB tarafından finanse edilen sanayi programlarıyla uyumsuzluklara yol açarak bu projelerin daha geniş AB hedefleriyle bütünleşmesini daha da zorlaştırmaktadır. Hem Berlin hem de Paris bu sorunları kabul etmekte ve aralarındaki stratejik boşlukları kapatmak ve Avrupa savunma işbirliğinin etkinliğini arttırmak amacıyla, proje yönetiminin standartlaştırılması ve PESCO Sekretaryası'nın rolünün arttırılması da dahil olmak üzere daha modern süreçler öneriyor. Bu yönde yeni bir reform müzakeresi Paris - Berlin hattında sürmekte.
Macron'un Konuşmasını Çevreleyen Fransa'daki Siyasi Bağlam
Macron'un yenilenmiş bir Avrupa savunma stratejisi için yaptığı iddialı çağrı, partisi için zorlu bir siyasi ortama denk geliyor. Kamuoyu yoklamaları, 9 Haziran'daki Avrupa Parlamentosu seçimleri yaklaşırken, Macron'un merkezci koalisyonunun desteğinin azaldığını ve Marine Le Pen'in başını çektiği aşırı sağcı Ulusal Ralli'nin (RN) önemli ölçüde gerisinde kaldığını gösteriyor. Mevcut tahminlere göre Macron'un koalisyonu, RN'nin yüzde 30'luk desteğinin tam aksine, yüzde onlu seviyelerde destek bulurken, Sosyalistler ikincilik için kıyasıya yarışıyor. Bu siyasi senaryo, AB 2024-2029 stratejik gündemini belirlerken ortaya çıkmakta ve Macron'un birleşik ve dirençli bir Avrupa savunusuna karmaşık katmanlar eklemektedir.
Kader Sevinç
Avrupa Birliği ve Kamu İşleri Stratejisti
Brüksel